Ioan Mircea Pascu, Wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego, przyznał, że stare kraje Unii Europejskiej nie miały czasu stopić się z nowymi państwami członkowskimi. Powiedział, że trzeba też na nowo zdefiniować, czym jest solidarność.

– Gdy debata wewnętrzna staje się ważniejsza niż reakcja na problemy zewnętrzne, to wtedy zaczyna się problem – przekonywał. Porównał też Unię Europejską do drużyny piłkarskiej, która mimo konfliktów wewnętrznych, musi przede wszystkim grać o zwycięstwo z inną drużyną. – Trudno jest osiągnąć wspólną taktykę, ale to konieczne w ramach jednego zespołu – zauważył. – Jednak poczucie przynależności do zespołu tworzy się z czasem, a nie w momencie „kupienia zawodnika” – zaznaczył.

Loreta Graužinienė, Przewodnicząca Seimas z Litwy zaznaczyła, że jej kraj przywiązuje dużą wagę do bezpieczeństwa energetycznego i wzmocnienie solidarności powinno odbywać się przez pryzmat właśnie tej polityki.

– Europa musi zachować niezależność z punktu widzenia energetycznego – przekonywała.

– Nasz samorząd opiera się na polskim doświadczeniu reformy – powiedział David Narmania, Mer Tbilisi, podczas panelu dyskusyjnego pt. „Bliżej obywatela – jaka jest przyszłość samorządu?”, który odbył się 8 września podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy.

Mer wyjaśnił, że w ostatnim czasie w Gruzji zwiększono liczbę gmin i jednostek samorządowych. Rozpoczął się też proces stymulowania partycypacji: tworzone są rady doradcze, organizowane spotkania publiczne, praktykuje się składanie petycji – wszystko po to, by pobudzić aktywność obywateli.

Lucjusz Nadbreżny, Prezydent Stalowej Woli, zauważył, że w latach 90. to 30-latkowie mieli odwagę do przeprowadzania poważnych zmian.

– W swojej działalności mieliśmy świadomość, ze w naszych miastach, gminach, będziemy żyć kolejnych kilkadziesiąt lat. Myślę, że młodzi ludzie wciąż działają z tym przeświadczeniem – powiedział.

Cornelius Ochmann, dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej przypomniał, że Fundacja przez dziesięć lat wspierała Forum Samorządowe.

– Wycofaliśmy się z tego, bo doszliśmy do wniosku, że współpraca samorządów polskich i niemieckich jest już bardzo dobra i działa – zaznaczył.

– Chciałbym obronić trochę system edukacji – odniósł się do wypowiedzi przedmówcy Waldemar Zbytek, Dyrektor Generalny Programu Nowoczesne Zarządzanie Biznesem. – Realizujemy programy i rozpoczynamy ze 130 uczelniami proces, który ma przekonać młodego człowieka, że trzeba zacząć oszczędzać – dodał. Przypomniał również, że już od kilku lat pod patronatem MEN realizowane są na poziomie szkół proste lekcje o zarządzaniu finansami.

– Bez współpracy biznesu z edukacją nie możemy mówić o gospodarce XXI wieku – powiedziała Anna Zalewska, Minister Edukacji Narodowej i podkreśliła, że system edukacji musi być związany z przedsiębiorcami. Dlatego tak poważnie w ministerstwie mówi się o szkolnictwie zawodowym. Dodała też, że szkoły zawodowe w obecnym wydaniu są nieefektywne. Odpowiedzią na ten problem ma być wprowadzenie niemieckiego systemu dualnego.

– Nie możemy w swojej arogancji uważać, że wiemy jakie prace pojawią się w przyszłości – zgodził się z przedmówcą Dragos Pislaru, Minister Pracy, Rodziny i Ochrony Socjalnej Rumunii. Wykazał także podobieństwa między polską a rumuńską reformą edukacji.

– Trzeba budować mocne relacje międzypokoleniowe aby nie doszło w przyszłości do buntu młodych przeciwko rodzicom i dziadkom – stwierdził Władysław Kosiniak–Kamysz, były Minister Pracy i Polityki Społecznej. Jako wyzwanie stojące przed młodymi liderami wskazał znalezienie subtelnej równowagi między realizowaniem swoich oczekiwań i ambicji a pomocą i opieką nad starszymi.

Gian Paul Gauci, członek Europejskiego Centrum ds. Pracowniczych EZA, zauważył, że współczesna szkoła uczy przede wszystkim nadmiernej indywidualności i konkurencyjności, zapominając przy tym o solidarności.

– Odpowiedź na to pytanie jest w gruncie rzeczy oczywista, w jakimś sensie jest to pytanie retoryczne – odpowiedział Piotr Gliński, Wicepremier oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na tytułowe pytanie debaty. Wskazał, że obecnie wśród młodych ludzi występuje pewnego rodzaju popyt na historię.

– W Polsce obserwujemy przełom w tym zakresie. Młodzi ludzie się organizują i robią to często wokół kwestii związanych z historią. Mamy do czynienia z fenomenem samoorganizacji – dodał wicepremier. Zauważył też, że to nie jedyny taki przełom w historii kraju. Według Piotra Glińskiego pierwszym była polska Solidarność, drugim – rzadko opisywane zjawisko pokolenia '88.

– Rok strajków studenckich i robotniczych po stanie wojennym charakteryzował się dużym radykalizmem i powrotem do historii, odzyskiwaniem tego co PRL zakłamywało – stwierdził minister. Postulaty pokolenia '88 określił jako bardziej radykalne niż owoce Okrągłego Stołu.

Według wicepremiera radykalizm młodzieży to naturalna reakcja na poszukiwanie swojej tożsamości, w tym narodowej. Z kolei powolna budowa instytucji powołanych do pielęgnowania tej tożsamości, to według Piotra Glińskiego odpowiedź pokoleń dojrzalszych na potrzeby młodych.

Minister kultury wskazał również, że mimo istnienia różnych punktów widzenia, najważniejsze zawsze powinno być dążenie do prawdy historycznej. Zaznaczył, że potrzeba naturalnej sprawiedliwości tkwi w każdym człowieku.

Na pytanie, czy historia powinna być polem walki politycznej, wicepremier odpowiedział, że każdy uprawia tego rodzaju walkę, nawet historycy. Według ministra jest ona w tej sferze nieunikniona.

- Jest to kwestia wyboru pewnych wartości, pewnych kwestii tkwiących w historii i stawiania ich wyżej w hierarchii potrzeb społecznych – tłumaczył.

Stwierdził też, że w polityce historycznej należy przekazać specyfikę i decyzje, które sprawiły, że Polska istnieje dzisiaj jako wolny kraj.

– Historia potrzebna jest do tego, abyśmy istnieli i nadawali sens naszemu życiu – przekonywał.

Czy rządy powinny ingerować w prowadzenie gospodarki, czy raczej pozwolić, by działała niewidzialna ręka rynku?

Na to pytanie starali się odpowiedzieć uczestnicy panelu „Czy państwo opiekuńcze ma przyszłość?”, który zakończył XXVI Forum Ekonomiczne w Krynicy, a jednocześnie oficjalną część XI Forum Ekonomicznego Młodych Liderów w Nowym Sączu.

Wicepremier Piotr Gliński stwierdził, że respektowanie zasad solidarności społecznej i wspieranie rozwoju to zadania, których realizacją powinno zająć się państwo. Jednocześnie zaznaczył, że dla państwa opiekuńczego w tradycyjnej formie nie ma już przyszłości i należy wypracować nową jego formę, która będzie dostosowana do potrzeb dzisiejszego świata.

– Należy zachęcać do tego, żeby każdy brał odpowiedzialność za swoje zdrowie i myślał o tym. W 60-70 procentach najważniejszym czynnikiem zdrowia jest sposób, w jaki żyjemy – powiedział minister zdrowia Konstanty Radziwiłł. Zwrócił też uwagę, że im wyższy jest wzrost gospodarczy w danym kraju, tym więcej przeznacza on na finansowanie służby zdrowia.

Siergiej Staniszew, przewodniczący Partii Europejskich Socjalistów i były premier Bułgarii, przekonywał, że państwo opiekuńcze jest wielkim osiągnięciem XX wieku. Przyznał też, że w Europie nie sprawdziła się polityka oszczędności i to ona w dużej mierze doprowadziła do kryzysu.

– Korupcja to wielka bariera dla rozwoju krajów obszaru postsowieckiego. Ludzie próbują i chcą zmienić tę sytuację. W Mołdawii poprosiliśmy UE, aby zbudować podstawy państwa prawa – powiedział George Balan, wicepremier ds. reintegracji w rządzie Mołdawii. Przekonywał, że w jego państwie ubóstwo i korupcja to problemy będące pozostałością z czasów dominacji Związku Radzieckiego. Zaznaczył jednak, iż jego kraj uruchomił mechanizmy, które mają pozwolić spełnić wszystkie wymagania umowy stowarzyszeniowej z UE.