Czym jest Krajowa Reprezentacja Doktorantów, ilu liczy członków, jakie ma zadania i w jaki sposób można dołączyć do KRD?

Krajowa Reprezentacja Doktorantów (KRD) jest ustawowo powoływaną instytucją przedstawicielską środowiska akademickiego, reprezentująca środowisko doktorantów w szczególności przed władzami Rzeczypospolitej Polskiej. Członkami Krajowej Reprezentacji Doktorantów są doktoranci i młodzi naukowcy. Władze wybierane są przez Zjazd, składający się z delegatów samorządów doktoranckich podmiotów prowadzących kształcenie doktorantów. KRD reprezentuje Przewodniczący KRD, kierujący pracą Zarządu oraz Pełnomocników Zarządu. Kontroli działalności dokonuje Komisja Rewizyjna. Rzecznik Praw Doktoranta stoi na straży przestrzegania praw doktorantów. Do Krajowej Reprezentacji Doktorantów może dołączyć każdy – wymóg formalny posiadania statusu doktoranta dotyczy wyłącznie Przewodniczącego KRD oraz członków Zarządu. Zaangażowanie może przybierać zróżnicowane formy – od członkostwa w zespołach, pracujących nad określonymi zakresami problematyki funkcjonowania doktorantów, po członkostwo w organach KRD. W celu dołączenia do KRD, wystarczy skontaktować się z nami mailowo i wskazać obszar zainteresowań. Do celów działalności Krajowej Reprezentacji Doktorantów zalicza się w szczególności reprezentowanie i promowanie środowiska doktorantów, wyrażanie opinii w sprawach dotyczących doktorantów, ochrona ich praw i interesów, rozwój samorządności doktoranckiej. Podejmujemy także działania na rzecz podnoszenia jakości kształcenia doktorantów, wychodzimy naprzeciw zróżnicowanym barierom rozwoju doktorantów czy podnosimy poziom wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych wśród doktorantów.

W jaki sposób KRD wspiera doktorantów podczas obecnej sytuacji?

Krajowa Reprezentacja Doktorantów od początku rozwoju pandemii COVID-19 na terenie Rzeczypospolitej angażowała się w proces przystosowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki do funkcjonowania w dobie pandemii. Działalność KRD dotyczyła w szczególności opracowania i upowszechnienia rekomendacji w zakresie funkcjonowania podmiotów kształcących w czasie pandemii, po okresie zawieszenia funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz w roku akademickim 2020/2021. Realizując działalność za pomocą środków porozumiewania się na odległość, KRD świadczyła pomoc prawną, również w formie reprezentowania doktorantów przez Rzecznika Praw Doktorantów w postępowaniach sądowoadministracyjnych. Opiniujemy akty prawne w formie ustaw i rozporządzeń, zawierające przepisy odnoszące się do doktorantów. Przewodniczący KRD regularnie bierze udział w pracach ministerialnego zespołu ds. koordynacji działań w systemie szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zagrożeniem wystąpienia COVID-19. Równolegle, konieczność prowadzenia działalności w formie zdalnej powoduje, że wydarzenia dedykowane samorządom doktoranckim (takie jak Otwarte Posiedzenia Zarządu KRD) oraz działalność szkoleniowa jest realizowana za pomocą środków porozumiewania się na odległość, dzięki czemu jesteśmy w stanie dotrzeć do coraz większej liczby doktorantów. We wrześniu odbyły się dwa wydarzenia – VII Ogólnopolskie Mistrzostwa Doktorantek i Doktorantów w Piłce Siatkowej” oraz „Szkoła Młodego Naukowca-Samorządowca” które zrzeszyły łącznie ponad 100 doktorantów. Niestety, dalszy rozwój pandemii uniemożliwia przeprowadzenie wydarzeń w formie stacjonarnej, przez co w najbliższych miesiącach Krajowa Reprezentacja Doktorantów będzie prowadziła działalność online.

Rozpoczyna się rok akademicki, w związku z tym jakie zadania i wyzwania stoją przed KRD w najbliższym czasie?

W roku akademickim 2020/2021, KRD będzie kontynuowało opracowywanie i rozpowszechnianie rozwiązań dla systemu szkolnictwa wyższego i nauki, które pozwolą na kontynuację badań i rozwoju naukowego doktorantów w dobie pandemii. Istotne będzie także opiniowanie aktów prawnych, regulujących system szkolnictwa wyższego i nauki. Wyzwaniem jest dotarcie do słuchaczy I roku szkół doktorskich, w celu przekazania im doświadczeń płynących z pierwszego roku akademickiego funkcjonowania nowej formy kształcenia doktorantów. Wyzwaniem będzie także zapewnienie dostępu do infrastruktury badawczej. W obliczu ponownego lockdown`u, zadaniem Krajowej Reprezentacji Doktorantów będzie monitorowanie procesu kształcenia doktorantów, warunków rozwoju zapewnianych przez podmioty kształcące oraz potrzeb doktorantów w celu analizowania pojawiających się barier i opracowania rozwiązań pozwalających na ich przezwyciężenie. Wyróżnić można zróżnicowane bariery o charakterze finansowym, prawnym, strukturalnym. .

Doktoranci to studenci III stopnia studiów ale często również ludzie już pracujący w jaki sposób zmieni się rynek pracy w najbliższym czasie?

Niektóre bariery bezpośrednio oddziałują na możliwości podjęcia dodatkowej pracy przez doktorantów. W przypadku doktorantów kształcących się na studiach III stopnia, ustawowe przepisy gwarantują stypendium doktoranckie dla 50% doktorantów o minimalnej wartości 1470 zł; zwiększenie wartości stypendium przypada 30% doktorantów wyróżniających się pod względem osiągnięć naukowych, i wynosi co najmniej 800 zł. Zatem, większość doktorantów kształcących się na studiach doktoranckich podejmuje dodatkową pracę, z uwagi na brak przyznanego stypendium lub niewystarczającą ich wartość. Niejednokrotnie, czynnikiem silnie utrudniającym podjęcie pracy jest sposób zorganizowania kształcenia, wymagający regularnego stawiennictwa doktorantów na zajęciach. Pomimo faktu, iż przejście do trybu zdalnego pozwala na zwiększenie efektywności wykorzystania czasu, poświęcanego na sprostanie wymaganiom realizacji programu kształcenia, pogarszająca się sytuacja gospodarcza może doprowadzić do zmniejszenia popytu na zróżnicowane usługi specjalistyczne, świadczone na podstawie umów cywilnoprawnych, stanowiące formę pracy kompatybilną z realizacją doktoratu. W nieco korzystniejszej sytuacji są doktoranci, kształcący się szkołach doktorskich. Wszyscy słuchacze szkół doktorskich otrzymują stypendium o wartości 37% wynagrodzenia profesora i wartość ta jest zwiększana do 57% wartości wynagrodzenia profesora w przypadku otrzymania pozytywnej oceny śródokresowej. Jednakże, wartość stypendium niewiele wykraczająca ponad 2100 zł oraz zakaz zatrudniania słuchacza szkoły doktorskiej jako pracownika naukowego czy nauczyciela akademickiego (za wyjątkiem zatrudnienia w grantach naukowych) jest jednym z czynników, które skłaniają słuchaczy szkoły doktorskiej do poszukiwania dodatkowych źródeł zatrudnienia. Pomimo obligatoryjnego charakteru stypendium, jego wartość nie pozwala na pokrycie nawet podstawowych potrzeb socjalnych, w szczególności w większych ośrodkach miejskich. Zatem, pomimo sprzyjających uwarunkowań względem sposobu realizacji kształcenia doktorantów, obecna sytuacja gospodarcza może utrudnić doktorantom odnalezienie zatrudnienia. Ponadto, obserwujemy tendencję do podejmowania kształcenia w szkole doktorskiej przez osoby posiadające wieloletnie doświadczenie zawodowe, stąd konieczność przystosowania sposobu zorganizowania kształcenia do możliwości podjęcia pracy wynika a nie tylko z barier finansowych.

W związku z obecną sytuacją wielu młodych ludzi w tym doktoranci rozpocznie rok akademicki w trybie nauczania zdalnego, wiele osób ma obawy o taki tryb nauczania. Jakie rady dałby Pan tym młodym osobom przed rozpoczynającym się rokiem akademickim?

Wprowadzenie kształcenia zdalnego w początkowym okresie rozwoju pandemii wiązało się z licznymi obawami środowiska akademickiego. Jednakże, środowisko akademickie płynnie wdrożyło się do komunikacji za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Oczywiście, kształcenie zdalne nie pozwala na równie skuteczną komunikację jak w przypadku prowadzenia zajęć stacjonarnie. Konieczność prowadzenia kształcenia zdalnego nie należy traktować jako bariery, ale jako środek pozwalający na dalsze funkcjonowanie systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Charakterystyka kształcenia doktorantów opiera się na wysokiej samodzielności słuchaczy w zakresie poszerzania wiedzy, stąd zdalna forma kształcenia pozwala na zwiększenie efektywności prowadzonego kształcenia, pozwalając doktorantowi zaoszczędzić bezcenny czas, pożytkowany na mobilności związane z dotarciem na miejsce prowadzenia kształcenia. Wiąże się to zarówno z większym poziomem indywidualizacji obranej ścieżki kształcenia, jak i większą dozą odpowiedzialności. Słuchaczom szkół doktorskich, którzy w tym roku rozpoczęli kształcenie, doradziłbym skupienie się na wybranej ścieżce rozwoju naukowego, opartego na badaniach niezbędnych do sfinalizowania rozprawy doktorskiej. Kształcenie w szkołach doktorskich opiera się zarówno na programie kształcenia, jak i na indywidualnym planie badawczym, przygotowywanym przez doktoranta. Zatem, kształcenie jest wyłącznie środkiem do osiągnięcia celu, którym jest przygotowanie młodego naukowca do samodzielnej pracy naukowej, czego przykładem jest sfinalizowanie i obrona rozprawy doktorskiej.

Jakie cechy Pana zdaniem powinien mieć młody lider w obecnych czasach?

Młody lider w obecnych czasach powinien cechować się wytrwałością w dążeniu do zamierzonych celów. Nawet w przypadku tak nieoczekiwanego a zarazem negatywnie oddziałującego czynnika, jakim jest pandemia COVID-19, nie należy rezygnować z zaplanowanej działalności, tylko dostosować środki do panujących uwarunkowań. Bardzo istotne jest ciągłe poszerzanie wiedzy, nabywanie nowych umiejętności oraz doskonalenie kompetencji społecznych. W obliczu dynamicznych zmian prawnych, społecznych, finansowych, strukturalnych, konieczne jest wprowadzanie wielu zmian w zaplanowanych przedsięwzięciach. Szczególnie istotne jest wybranie ścieżki rozwoju, w której posiadana wiedza i umiejętności pozwolą na połączenie przyjemnego z pożytecznym – w szczególności pasji oraz obszaru zainteresowań z działalnością na rzecz dobra wspólnego. Mottem młodych liderów w obecnej sytuacji powinno być powiedzenie „kto chce, znajdzie sposób, kto nie chce, znajdzie wymówkę”. COVID-19 nie może być wymówką, tylko wyzwaniem w zakresie bezpiecznej realizacji zaplanowanych przedsięwzięć. Zarówno rozwój pandemii, jak i związane z nią bariery nie mogą powstrzymywać młodych liderów przed działalnością.